Prawo Komunikacji Elektronicznej nadchodzi!
Długo oczekiwane Prawo Komunikacji Elektronicznej zostało uchwalone przez Sejm i Senat oraz podpisane przez Prezydenta, więc czas vacatio legis nieubłagalnie zaczął biec i już niedługo PKE wejdzie w życie, zmieniając rzeczywistość zarówno operatorów strukturalnych, MVNO, a także abonentów. Ustawa całkowicie zastępuje dotychczasowe Prawo Telekomunikacyjne, będąc jednocześnie wdrożeniem EKŁE (Europejskiego Kodeksu Łączności Elektronicznej). Zmian w samym prawie jest bardzo dużo, ale nie wszystkie one mają bezpośrednie przełożenie na użytkowników końcowych. My dziś skupimy się na tych zmianach, które mają bezpośrednie znaczenie dla klientów.
Prawo Komunikacji Elektronicznej, a Prawo Telekomunikacyjne
Prawo Telekomunikacyjne uchwalone w 2004 roku, po 20 latach funkcjonowania, zostało zastąpione bardziej aktualnymi i dostosowanymi do realnych warunków przepisami zawartymi w Prawie Komunikacji Elektronicznej. Jednocześnie też harmonizując polski rynek telekomunikacyjny do przepisów Unii Europejskiej. Część zmian, pojawiała się już wcześniej (w ramach tarcz COVIDowych) i w ustawie są powtórzone, część jest nowa i zacznie obowiązywać od listopada (choć ograniczenie dotyczące zawierania umów dłuższych niż 24 miesiące, weszło w życie po 7 dniach od podpisania Ustawy).
Jedną z najistotniejszych różnic jest rozszerzenie w wielu artykułach PKE definicji konsumenta. Ustawodawca przyznaje część uprawnień przysługujących konsumentom również dla mikroprzedsiębiorców, małych przedsiębiorców oraz organizacjom pozarządowym. Kierunek ten jest zbieżny z nowelizacją Kodeksu Cywilnego oraz Ustawy o Prawach Konsumenta z 2019 roku. Celem takiej regulacji PKE jest objęcie dodatkowymi uprawnieniami tych przedsiębiorców, których działalność nie skupia się na rynku telekomunikacyjnym lub nie mają wystarczających zasobów do realizacji typowej umowy o świadczenie usług komunikacji elektronicznej z przedsiębiorcą.
Warto zauważyć, że PKE nie jest nowelizacją rewolucyjną, a raczej ewolucyjną próbą uporządkowania i dostosowania do aktualnych wymogów rynkowych systemu prawnego rynku telekomunikacyjnego w Polsce przy uwzględnieniu regulacji EKŁE.
Prawo do odstąpienia i wypowiedzenia umowy w formie dokumentowej
W sytuacji, w której operator telekomunikacyjny umożliwia zawarcie lub aneksowanie umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych w formie dokumentowej, jest zobowiązany do umożliwienia złożenia klientowi wypowiedzenia lub złożenia oświadczenia woli o odstąpieniu od zawartej umowy również w formie dokumentowej (czyli na przykład podczas nagranej rozmowy z pracownikiem obsługi klienta lub mailem czy SMS). Ponadto PKE zobowiązuje operatora telekomunikacyjnego działającego w obszarze numerów niegeograficznych do poinformowaniu klienta w przeciągu maksymalnie jednego dnia roboczego o przyjęciu oświadczenia woli za pomocą wiadomości SMS oraz wysłaniem wiadomości na adres email do abonenta, o ile adres ten został podany w umowie. Jednocześnie przedsiębiorca telekomunikacyjny zobowiązany jest do wysłania informacji o przyjęciu oświadczenia zawierającego szczegółowe informacje takie jak nazwa wypowiedzianej usługi, data wypowiedzenia i data wejście w życie w przeciągu maksymalnie 14 dni na trwałym nośniku (czyli zapewne w praktyce za pomocą maila). Zmiana ta została już wdrożona do Prawa Telekomunikacyjnego poprzez tarczę antykryzysową 3.0, a w PKE pojawia się już wraz z innymi przepisami.
Zwrot środków pre-paid po zakończeniu usługi
Nowe Prawo Komunikacji Elektronicznej zobowiązuje operatora telekomunikacyjnego do zwrotu środków wpłaconych w formie doładowań (w ofertach pre-paid oraz subskrypcyjnych) na wniosek abonenta. Co więcej abonent może wskazać jaką formę zwrotu środków preferuje (pośród dostępnych opcji minimalnym jest przelew na rachunek bankowy). Operator dokonując zwrotu środków, ma prawo potrącenia opłaty adekwatnej do poniesionego kosztu. Abonentowi przysługuje prawo do wystąpienia o zwrot środków przez okres 6 miesięcy od zakończenia świadczenia usług przez operatora. W przypadku, jeżeli abonent nie złoży takiego wniosku operator zobowiązany jest w terminie do 30 kwietnia następnego roku przekazać wszystkie pozostałe środki z doładowań, do których w poprzednim roku kalendarzowym wygasło uprawnienie abonenta (w wartości netto) na wyodrębniony rachunek bankowy UKE, a przekazane środki będą stanowić przychód Narodowego Funduszu Zdrowia. Przeznaczeniem tych środków ma być finansowanie lub dofinansowanie świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie profilaktyki i leczenia dzieci i młodzieży uzależnionych od technologii cyfrowych.
Zmiana ta, zapewne, miała na celu ukrócenie pewnych praktyk rynkowych, które stosowali niektórzy z operatorów, aby utrudnić klientom odzyskanie wpłaconych i niewykorzystanych środków pre-paid.
Ograniczenia możliwości zawierania umów o usługi komunikacji elektronicznej poza lokalem przedsiębiorstwa
Ustawodawca, idąc w myśl przepisów określonych w ustawie o prawach konsumenta, chcąc niwelować ryzyka nadużyć ze strony przedsiębiorców telekomunikacyjnych, dąży do ograniczenia możliwości zawierania umów poza lokalem przedsiębiorstwa w miejscu zamieszkania lub zwykłego pobytu konsumenta podczas nieumówionej wizyty. Ustawodawca w uzasadnieniu do projektu przepisu wprost wskazuje, na występowanie w przeszłości licznych przypadków wprowadzania w błąd konsumentów oraz że problem był w przeszłości sygnalizowany przez Prezesa UKE oraz Prezesa UOKiK.
Informacje przedumowne oraz zwięzłe podsumowanie umowy
Prawo Komunikacji Elektronicznej wprowadza dodatkowe obowiązki dla operatorów, zobowiązując ich do przekazania podstawowych informacji dotyczących umowy przed jej podpisaniem oraz dostarczeniem zwięzłego podsumowania umowy.
Zanim dojdzie do podpisania umowy, operator zobligowany zostaje do doręczenia klientowi na trwałym nośniku (np. za pośrednictwem poczty elektronicznej) kompletu informacji opisujących parametry zawieranej umowy. Dotyczy to zarówno informacji handlowych jak czas trwania umowy, warunki cenowe, ewentualne koszty dodatkowe jak i parametry techniczne usługi (np. minimalne poziomy jakości usługi).
Ustawodawca zakłada wyjątek od tej zasady dla usług przedpłaconych, gdzie w uzasadnieniu do ustawy, wyraźnie wskazuje, że dominująca forma sprzedaży kart pre-paid (małe opakowania) uniemożliwia racjonalną realizację tego obowiązku. W związku z powyższym operator został zobligowany do pouczenie abonenta o konieczności pobrania informacji przedumownych i zachowania ich na trwałym nośniku w celach dowodowych. Powyższa zasada dotyczy również sytuacji wyjątkowych, w których operator nie jest w stanie zrealizować obowiązku doręczenia dokumentów przed podpisaniem umowy na trwałym nośniku.
Jednocześnie operatorzy telekomunikacyjni zostali zobowiązani, do doręczenia dodatkowego dokumentu w procesie zawarcia umowy będącego zwięzłym podsumowaniem umowy. Wdrożenie tego przepisu jest bezpośrednim następstwem ust. 3 art. 102 EKŁE, gdzie Komisja Unii Europejskiej została zobowiązana do przygotowania jednolitego formularza dla wszystkich krajów członkowskich. Wzór takiego formularza został ustanowiony przez KE w grudniu 2019 roku i jest stosowany wprost z rozporządzania KE (w związku z powyższym nie pojawia się w projekcie PKE).
Zmiany te mają umożliwić klientowi podjęcie świadomej decyzji i ułatwić porównywanie ofert pomiędzy przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi.
Umowa o świadczenie usług przedpłaconych
Ustawodawca postanowił wprost określić umowę o świadczenie usług komunikacji elektronicznej dla usług przedpłaconych.
Do tej pory w art. 56 PT, umowa o świadczenie usług przedpłaconych, wspominana była przez ustawodawcę, jako wyłączenia od obowiązków nakładanych na operatora (np. z zakresie wymagalności formy papierowej, elektronicznej lub dokumentowej dla umowy). W PKE umowa o świadczenie usług komunikacji elektronicznej dla usług przedpłaconych zostaje wprost zdefiniowana oraz zostaje wprost określony jej obligatoryjny zakres oraz obowiązki operatora.
Operator ma obowiązek poinformowania abonenta o numerze telefonu przypisanego do kupowanej przez niego karty SIM. Wszystkie pozostałe informacje wykazane w katalogu, operator ma obowiązek umieszczenia na stronie internetowej i umożliwienie pobrania tych informacji przez abonenta.
Dodatkowo wskazano, iż abonent ma prawo wskazania operatorowi adresu korespondencyjnego, adresu poczty elektronicznej lub wskazać inny środek komunikacji elektronicznej (o ile operator umożliwia korzystanie z takiego środka) w celu przekazania wskazanych w ustawie informacji.
Jednocześnie ustawodawca obliguje operatora telekomunikacyjnego do poinformowania o prawach przysługujących z tytułu art. 331 ust. 1 PKE (czyli zwrot środków pre-paid po zakończeniu świadczenia usług) za pośrednictwem wiadomości tekstowej (SMS) niezwłocznie po rozpoczęciu świadczenia usług.
Rozszerzenie katalogu sposobu autoryzacji klienta
Ustawodawca, zgodnie z oczekiwaniami rynku i operatorów, rozszerza katalog sposobów w jaki operator może potwierdzić tożsamość klienta przed rozpoczęciem świadczenia usług.
W 2016 roku, wskutek wdrożenia art. 43 Ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych, do PT został dodany art. 60b nakładający na operatora obowiązek potwierdzenia danych abonenta, przed rozpoczęciem świadczenia usług. Ustawodawca wykazał zakres danych, podlegające weryfikacji przez operatora oraz sposoby w jaki taka autoryzacja może zostać dokonana. O ile zakres weryfikacji nie ulega zmianie w PKE, to jednak Prawo Komunikacji Elektronicznej zdecydowanie rozszerza sposoby w jakie autoryzacja może być dokonana, do weryfikacji dowodu tożsamości, potwierdzenia podpisem kwalifikowanym oraz środków identyfikacji elektronicznej służących do uwierzytelniania w systemie teleinformatycznym banku krajowego, dodane zostały m.in.: aplikacja mObywatel i Podpis Zaufany.
Takie rozbudowanie katalogu pozwoli operatorom rozwijać rozwiązania zawierania umowy o świadczenie usług komunikacji elektronicznej w formie dokumentowej. Jednocześnie zaznaczyć należy, iż zwiększenie możliwych sposobów weryfikacji klienta, nie jest obligatoryjne dla operatorów, a jedynie daje taką możliwość.
